8 Απριλίου Παγκόσμια ημέρα Ρομά Περηφάνιας

Το μεγαλύτερο επίτευγμα των τσιγγάνων είναι σίγουρα το γεγονός ότι μετά από εκατοντάδες χρόνια περιπλανήσεων, διώξεων, φυλακίσεων, βασανιστηρίων και θανάτων και παρ όλα τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις που ακόμα τους κατατρέχουν διέσωσαν την γλώσσα, την κουλτούρα, τον πολιτισμό τους και κατάφεραν να επηρεάσουν και να επηρεαστούν από κάθε χώρα που τους υποδέχτηκε και έγινε πατρίδα τους. Σαν σήμερα (αλλά και κάθε μέρα) γιορτάζουν την περηφάνια τους.

Η παγκόσμια ημέρα Ρομά υπερηφάνειας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Απριλίου εις ανάμνηση του Πρώτου Παγκόσμιου Συνεδρίου τσιγγάνων, που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο στις 8 Απριλίου 1971 και έθεσε τις βάσεις για την διεκδίκηση των δικαιωμάτων των Ρομά από τη διεθνή κοινότητα. Σ αυτό το συνέδριο ήταν που επιλέχθηκε και το όνομα Ρομ ως το διεθνές αντιπροσωπευτικό όνομα για όλους τους τσιγγάνους του κόσμου. Είναι γνωστό πως υπάρχουν πολλές λέξεις που χαρακτηρίζουν τους Ρομά γ αυτό και επιλέχθηκε η μία που θα είναι κοινά αποδεκτή και θα αντιπροσωπεύει την φυλή.

Η ημέρα αυτή είναι μια από τις λιγότερο γνωστές Παγκόσμιες ημέρες. Οι Ρομά δεν έχουν και δεν είχαν ποτέ την δύναμη και την εξουσία τις γνώσεις, το υπόβαθρό για να μπορέσουν να ασκήσουν πίεση έτσι ώστε να αναδείξουν την ιστορία τους και να διεκδικήσουν δικαιώματα. Δεν τους δόθηκαν ποτέ τα κίνητρα και οι ίσες ευκαιρίες. Δεν κατάφεραν να γίνουν ποτέ «αρεστοί». Σε κάθε περίπτωση οι μπαλαμέ τους αντιμετωπίζουν το λιγότερο με καχυποψία.

Το «τσιγγάνικο ζήτημα», άρχισε να απασχολεί την Ευρώπη μετά το 1970, όταν η επιστημονική κοινότητα έστρεψε το βλέμμα της προς τους τσιγγάνους και άρχισαν να οργανώνονται συνέδρια και τα χρηματοδοτούνται προγράμματα της Ε.Ε πολλών εκατομμυρίων τα οποία προσανατολίζονται στην επίλυση των προβλημάτων των Ρομά. Δεν είναι καθόλου τυχαία η συγκυρία και δεν είναι πάντα προερχόμενη από αγνές προθέσεις. Οι Ρομά τα προηγούμενα χρόνια δεν είχαν καμία αξία για τον Δυτικό πολιτισμό, δεν μετρούσαν σαν άνθρωποι. Υπήρξαν θύματα του Ναζισμού με το επίσης λιγότερο γνωστό «Ολοκαύτωμα των Ρομά» αλλά και νόμων που περιόριζαν τα δικαιώματα τους. Στην Ελλάδα οι τσιγγάνοι από την δημιουργία του Ελληνικού κράτους ήταν ανιθαγενείς δεν είχαν ελληνική ταυτότητα , δεν μπορούσαν να εργαστούν, να πάνε σχολείο να αγοράσουν δικό τους σπίτι. Δεν ήταν με λίγα λόγια υπολογίσιμοι καν σαν άνθρωποι γιατί δεν είχαν την εξουσία να επηρεάσουν με την ψήφο τους, να πάνε φαντάροι και να γίνουν μέρος του συστήματος. Το 1968 τέθηκε σε ισχύ ο νόμος 481/1968, αλλά δεν υπήρξε μεγάλη προθυμία από την μεριά των Ρομά να πολιτογραφηθούν ως Έλληνες. Ο βασικότερος λόγος ήταν πως αυτό, ενώ δεν τους έδινε εμφανή δικαιώματα, τους φόρτωνε με υποχρεώσεις που απορρέουν από το νόμο, όπως είναι η στράτευση για τους άντρες. Μετά το 1970 τέθηκε το ζήτημα της ιθαγένειας των Τσιγγάνων εκ νέου. Η επιτροπή για τη ρύθμιση της ιθαγένειας διέκρινε ότι υπάρχει άνιση μεταχείριση των Ρομά στην Ελλάδα. Έτσι το 1979 έρχεται προς ψήφιση ο νόμος 16701/51/12-3/1979 «Περί εγγραφής αδήλωτων Αθίγγανων» ο οποίος και υποχρέωνε όλους τους Ρομά να γραφούν στα δημοτολόγια και να πάρουν ελληνικές ταυτότητες. Το 1980 άρχισε να γίνεται έντονο το ενδιαφέρον προς του Ρομά από πάσα κατεύθυνση. Οι Τσιγγάνοι θα μπορούσαν πλέον να γίνουν εύκολα μια υπολογίσιμη ισχυρή εκλογική δύναμη που με διάφορα κίνητρα θα μπορούσε να γίνει και κατευθυνόμενη . Επιπρόσθετα το «Τσιγγάνικο Ζήτημα» άνοιξε σε όλη την Ευρώπη νέες θέσεις εργασίας, νέα ερευνητικά κέντρα, πεδία μελέτης και προσέφερε σε ακαδημαϊκούς και επιστήμονες δεκάδες θέσεις εργασίας με πολύ καλά χρήματα για την μελέτη και επίλυση των προβλημάτων των Ρομά στην Ευρώπη. Οι τσιγγάνοι για πρώτη φορά έγιναν ένα μέσο για εξουσία και χρήμα. Τους δόθηκε το δικαίωμα να έχουν φωνή. Από την δεκαετία του 80 μέχρι σήμερα έχουν γραφτεί χιλιάδες βιβλία, εκατοντάδες μελέτες και έχουν γίνει δεκάδες παρεμβάσεις έχουν ψηφιστεί νόμοι και έχουν δοθεί χρήματα για την εξάλειψη του αντιτσιγγανισμού και την πρόσβαση σε ίσες ευκαιρίες και ίσα δικαιώματα. Άλλοτε τα αποτελέσματα ήταν ικανοποιητικά άλλοτε όχι. Σήμερα 48 χρόνια μετά από εκείνο το πρώτο συνέδριο στο Λονδίνο μπορούμε να μιλάμε για Ρομά περηφάνια;

Τι σημαίνει όμως περηφάνια;

Σύμφωνα με to λεξικό

«Το ρήμα φαίνω, φαίνομαι σημαίνει αυτό που φαίνεται γύρω -γύρω, το ευδιάκριτο.

Περηφάνια είναι το θετικό συναίσθημα που νιώθει κάποιος όταν έχει επιτελέσει ένα αξιόλογο έργο, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα την αυτοεπιβεβαίωσή του

Το συναίσθημα που νιώθει κάποιος όταν συνειδητοποιεί την αξία του ως άνθρωπος και πλήττεται όταν κάποιος προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπειά του»

Θα έπρεπε να είναι αυτονόητο πως είμαστε περήφανοι κάθε ημέρα και κάθε στιγμή γιατί είμαστε μοναδικοί και συνυπάρχουμε μέσα σε ένα κράμα πολιτισμών με εκατομμύρια πλάσματα. Είμαστε κομμάτι της φύσης και της ανθρωπότητας και είμαστε περήφανοι γ αυτό χωρίς να χρειάζονται τα επιτεύγματα τα οποία η κοινωνία απαιτεί ως διαβατήριο προς την περηφάνια και την καταξίωση σ αυτό τον κόσμο. Δεν χρειάζεται να κάνει κανείς κάτι που είναι σπουδαίο στα τα μάτια των άλλων, μπορεί να ζει την ζωή του όπως την θέλει αυτός και αυτό να είναι το σπουδαίο.

Οι Ρομά είναι περήφανοι άνθρωποι από την φύση τους. Αγαπούν την γλώσσα τους η οποία παρ όλο που δεν είναι γραπτή έχει διασωθεί αιώνες τώρα από στόμα σε στόμα. Έχουν διασώσει Τσιγγάνικα παραμύθια και τραγούδια. Για τους μουσικολόγους αποτελούν θεματοφύλακες της Παραδοσιακής μουσικής και ήταν αυτοί που κατάφεραν να μεταλαμπαδεύσουν μελωδίες και μουσικά όργανα σε όλα τα Βαλκάνια μέσα από τον νομαδικό τρόπο ζωής. Οι Τσιγγάνοι πολλά χρόνια πριν γεννηθεί η ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης και των ελεύθερων συναλλαγών και μετακινήσεων ταξίδεψαν σε όλο το πλάτος και το μήκος της γης εμπλουτίζοντας τον πολιτισμό των χωρών υποδοχής με επιρροές που και η ίδιοι δέχτηκαν και αφομοίωσαν στο δικό τους τρόπο ζωής.

Οι τσιγγάνοι δεν χρειάστηκαν την δική μας επιβαλλόμενη ιδέα για την περηφάνια για να αναδειχτούν και να νιώσουν σπουδαίοι. Η προσπάθεια αφομοίωσης ήταν και είναι δική μας απαίτηση πολλές φορές χωρίς να έχει ρωτηθεί η ίδια η ομάδα για το ποιες είναι οι πραγματικές ανάγκες και τα θέλω της, διότι σίγουρα δεν μπορεί να είναι αυτά που εμείς πιστεύουμε ότι είναι.

Ακόμα όμως και αυτήν την περηφάνια που ζητούμε να έχουν πως μπορούμε να την επιβάλλουμε όταν η ιστορία των Ρομά δεν αναδεικνύεται πουθενά στην Ευρώπη. Στις περισσότερες χώρες οι Ρομά ζουν σε άθλιες συνθήκες, χωρίς στέγη, νερό, ρεύμα, χωρίς καμία υποδομή. Και έντεχνά αυτό βαφτίζεται από πολλούς κουλτούρα ότι έτσι θέλουν να ζουν και γίνεται η συγκυρία έθιμο για να δικαιολογήσει τις από χρόνια αποτυχημένες προσπάθειες ένταξης. Κατηγορούμε τους Ρομα πως αυτοί επέλεξαν τον τρόπο ζωής τους ξεχνάμε όμως πως δεν τους δώσαμε άλλες εναλλακτικές και άλλες ευκαιρίες, δεν είχαν επιλογές και αυτοί τις αρνήθηκαν δεν είχαν απλά καμία άλλη επιλογή.

Στην προσπάθεια συγκρότησης των κρατών, οργάνωσης της παιδείας, της υγείας της τέχνης και του πολιτισμού οι τσιγγάνοι δεν είναι ποτέ μέρος της ιστορίας.

Είναι ένα κομμάτι από το σώμα μας που δεν μπορούμε να το αποδεχτούμε, θα θέλαμε να μην υπήρχε και η αποδοχή μας προς αυτούς είναι μόνο όταν μας εξυπηρετεί σε κάτι.

Ακόμα και σήμερα που δεκάδες έρευνες και προγράμματα εκπονούνται για τους Ρομά τις περισσότερες φορές αυτά γίνονται με τέτοιο τρόπο ώστε να επιβεβαιώνουν ότι «υπάρχει σοβαρό πρόβλημα – που δεν λύνεται εύκολα».

Δεν ξέρω αν κάποιος έχει την πραγματική διάθεση να το λύσει. Κανείς Ρομά δεν ρωτήθηκε για την ζωή του τα όνειρά του. Γιατί είναι περήφανος και πως θέλει να συμμετέχει στον κόσμο παρά μόνο οι περισσότεροι πάνε με έτοιμες προτάσεις για το πώς αυτοί πιστεύουν ότι μπορούν να λύσουν τα προβλήματα των Ρομα γ αυτούς χωρίς αυτούς.

Οι Ρομά μπορούν να είναι πραγματικά περήφανοι που μετά από αιώνες διώξεων, βασανιστηρίων , εξόντωσης , Ρατσισμού , από την Ρουμανία και τα μοναστήρια μέχρι τον Χίτλερ και από τις εκκαθαρίσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία μέχρι τους βασανισμούς σε αστυνομικά τμήματα επιβιώνουν και έχοντας διασώσει την κουλτούρα και τον πολιτισμό τους.

Σε μία περίοδο που τα σύνορα της Ευρώπης δυστυχώς αρχίζουν και πάλι να γίνονται πολύ εμφανή, οι Ρομά και οι περιπλανήσεις τους μέσα στο χρόνο στην ευρωπαϊκή ήπειρο, μπορούν ίσως να μας διδάξουν ότι φραγμοί, συνθήκες και συμβάσεις μπορούν να παρακαμφθούν μπροστά στην ανθρώπινη θέληση.